Anoreksja ma najwyższą śmiertelność wśród wszystkich chorób psychicznych. Bardzo często zapadają na nią nastoletnie dziewczęta około 15. roku życia. Objawem anoreksji jest spadek masy ciała poniżej normy, co wymaga odpowiedniego leczenia. Anoreksja nie pozostaje bez wpływu na zdrowie danej osoby, gdyż mogą się u niej pojawić różne powikłania.
Śmierć – najgroźniejsze powikłanie
Anoreksja jest najczęstszą przyczyną śmierci kobiet pomiędzy 15. a 24. rokiem życia. Tutaj wśród przyczyn wyróżnia się: zaburzenie sercowo-naczyniowe, samobójstwa, infekcje, a także fizjologiczne konsekwencje przewlekłego głodzenia się. Ryzyko śmierci jest tym większe, im niższa jest masa ciała oraz dłuższy czas trwania choroby.
Zaburzenia, które wynikają z niskiej masy ciała i niedożywienia
W wyniku niedoborów żywieniowych organizm osoby z anoreksją zaczyna przestawiać się na oszczędzanie energii oraz zasobów. Dlatego też dochodzi do rozwoju wielu mechanizmów adaptacyjnych, a poprzez to pojawia się: nietolerancja zimna, skóra staje się sucha i tam samo włosy oraz paznokcie. Zaczynają pojawiać się również włoski, które porastają skórę twarzy, ramion i pleców, co prawdopodobnie ma na celu utrzymanie ciepła. Do tego dochodzi do zaburzeń termoregulacji, a palce u stóp i dłoni stają się sine.
Zaburzenia wodno-elektrolitowe
Bardzo często u osób z anoreksją dochodzi do utraty płynów, co objawia się odwodnieniem, które powoduje osłabienie, spadek ciśnienia, omdlenia, zasłabnięcia, a także zaburzenia elektrolitowe. Tutaj do najczęstszych zaburzeń elektrolitowych zalicza się:
- hipokaliemię – powoduje poważne zaburzenia rytmu, niedrożność porażenną jelit, a także osłabienie siły mięśniowej;
- hiponatremię – ma związek z odwodnieniem z powodu przewlekłego przeczyszczania się, co powoduje zaburzenia świadomości, zaburzenia krążenia oraz osłabienie siły mięśniowej;
- hipokalcemię – przyczynia się do zaburzeń rytmu serca i pojawiania się objawów tężyczki;
- hipomagnezemię – występują bolesne kurcze mięśni, zaburzenia rytmu, a także kolkowe bóle brzucha.
Zaburzenia sercowo-naczyniowe
Razem ze spadkiem masy ciała dochodzi do obniżenia masy mięśnia lewej komory oraz objętości wyrzutowej serca. To powoduje niewydolność serca i często też dochodzi do epizodów nagłego zgonu sercowego. Poza tym może również pojawić się:
- bradykardia, czyli zbyt wolna czynność serca oraz hipotensja, czyli zbyt niskie ciśnienie krwi;
- hipotensja ortostatyczna – przy zmianie pozycji z leżącej na stojącą dochodzi do niedociśnienia, zawrotów głowy oraz omdlenia;
- zawroty głowy i omdlenia;
- arytmia;
- wypadanie płatka zastawki mitralnej;
- obecność płynu w worku osierdziowym, co ma związek z niedoborem białka.
Zaburzenia związane z układem pokarmowym
Tutaj pojawiają się:
- wzdęcia i zaparcia,
- uczucie pełności,
- bóle brzucha.
Częstym problemem, który wymaga interwencji chirurgicznej, jest zespół SMAS, czyli zespół tętnicy krezkowej górnej. Pojawia się głównie u tych osób, u których doszło do szybkiego spadku masy ciała.
Zaburzenia dotyczące układu wydalniczego
Najważniejszym powikłaniem jest ostra przednerkowa niewydolność nerek, a jest to stan, w którym nerki przestają produkować mocz. Do tego może pojawić się przewlekła niewydolność nerek, która ma związek z niedoborem potasu we krwi. Poza tym dochodzi częściej do infekcji układu moczowego.
Zaburzenia osi podwzgórze-przysadka-nadnercza
U osób z anoreksją można zaobserwować nadaktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercze, a także podwyższony jest poziom hormonu stresu – kortyzolu. Objawem hiperkortyzolemii w anoreksji jest odkładanie się tkanki tłuszczowej podczas przybierania masy ciała na brzuchu, a także osteoporoza i depresja. Poza tym może pojawić się częste oddawanie moczu, co ma związek z zaburzeniami wydzielania wazopresyny.
Oporność na hormon wzrostu oraz niedobór IGF-1
W anoreksji mogą pojawić się zaburzenia wzrostu, ale powrót do odżywiania przyczynia się w różnym stopniu do tzw. nadganiania wzrostu.
Zaburzenia związane z tarczycą
Najczęściej dochodzi do obniżenia poziomu T3 i to podczas, gdy poziom TSH oraz T4 są w normie. Do tego dochodzą następujące objawy:
- uczucie zmęczenia;
- hipotermia, a jest to obniżona temperatura ciała;
- zaparcia;
- bradykardia;
- podwyższony poziom cholesterolu.
Zaburzenia związane z osią podwzgórze-przysadka-gonady
Charakterystycznym skutkiem anoreksji jest brak miesiączki. Brak miesiączki może być pierwotny, czyli kobieta nigdy nie miesiączkowała albo może mieć charakter wtórny, czyli do zatrzymania miesiączki doszło przynajmniej na trzy miesiące. Może dojść do opóźnienia w dojrzewaniu u dziewcząt z anoreksją. Taki brak miesiączki to bardzo ważny czynnik ryzyka poważnej osteoporozy.
Osteoporoza
W chorobie tej dochodzi do zwiększonego niszczenia tkanki kostnej, co powoduje mniejszą gęstość oraz większą podatność na złamania, które mogą pojawić się nawet przy niewielkim urazie. Młode osoby z anoreksją bardzo często nie osiągają odpowiedniej gęstości kości, przez co są bardziej podatne na osteoporozę i złamania, ale także powoduje to nieodwracalne zahamowanie wzrostu.Zaburzenia metabolizmu glukozy
U osób z anoreksją we krwi występuje niskie stężenie glukozy i poziomu insuliny oraz wyższe stężenie glukagonu. U osoby z takimi zaburzeniami dochodzi do zmniejszonego wydzielania trzustki w odpowiedzi na spożyty pokarm. Wtedy organizm wykorzystuje glukozę zamiast zapasów tłuszczu.
Niedobory makro- i mikroelementów
U osób z anoreksją mogą pojawić się niedobory:
- cynku, a powoduje on utratę masy ciała, utratę apetytu, zapalenie skóry, zatrzymanie miesiączki oraz depresję;
- witaminy B1 – pojawia się wtedy depresja, parestezje, osłabienie, zawroty głowy, bóle mięśni, kołatanie serca, niedociśnienie, bradykardia w czasie odpoczynku, arytmia zatokowa po wysiłku i dochodzi do nasilenia objawów anoreksji;
- witaminy B2 – jej niedobór opóźnia wzrost, powoduje uszkodzenia gałek ocznych, a także łzawienie oczu, nadwrażliwość na światło, wypadanie włosów, zaburzenia nerwowe, problemy z koncentracją, bezsenność, zapalenie błon śluzowych oraz pleśniawki;
- magnezu – objawem jest osłabienie siły mięśniowej, męczliwość, a także bolesne skurcze, parestezje, zaburzenia koncentracji i pamięci oraz zaburzenia rytmu;
- kwasów tłuszczowych.
Zespół porealimentacyjny
Realimentacja to odżywianie po głodzeniu. Tutaj warto pamiętać, że podawanie białka i tłuszczy powoduje mniejsze powikłania metaboliczne niże podawanie węglowodanów. Węglowodany podane dojelitowo powodują wyrzut insuliny, która w takim wygłodzonym organizmie może spowodować różne szkody. Głównie dochodzi do zatrzymania produkcji i wydalania moczu, a do komórek zaczynają napływać jony potasu, magnezu oraz fosforu. Zatrzymanie moczu może spowodować przewodnienie, obrzęki, niewydolność serca oraz obrzęk płuc. Hipofosfatemia, hipokaliemia oraz hipomagnezemia mogą spowodować zaburzenia rytmu serca, niewydolność oddechową, osłabienie nerwowo-mięśniowe oraz encefalopatię. Zespół porealimentacyjny może również przyczynić się do powstania kwasicy metabolicznej oraz zaburzeń funkcji erytrocytów.
