Osobowość zależna, tak jak osobowość histrioniczna, narcystyczna oraz antyspołeczna, cechuje się brakiem równowagi w relacjach interpersonalnych. Na przykład osoby z osobowością narcystyczną i antyspołeczną potrafią realizować swoje cele, natomiast osobowość zależna próbuje się podporządkowywać innym, a więc liczy, że będzie miała pomoc oraz opiekę od nich. Takie osoby boją się robić cokolwiek samodzielnie.
Cechy osobowości zależnej
Osoby, które charakteryzuje osobowość zależna, uważają, że są bezradne, nieudolne, ale też boją się, aby cokolwiek zacząć robić samodzielnie. W związku z tym szukają osób, które będą za nich rozwiązywały ich codzienne problemy, a także trudności życiowe. Od innych osób oczekują, że te będą im mówić, co mają robić i to nawet w takich prostych sprawach, jak wybranie ubrania albo przy wykonywaniu zadań, które już robią od wielu lat. W zamian za to mogą się całkowicie podporządkować tej osobie, a to oznacza, że są gotowe do spełniania każdej jej potrzeby, aby tylko nie zostać opuszczonym przez nią.
Bardzo często zdarza się tak, że kierują swoim życiem w taki sposób, który nie pozwala im na zdobycie wyższych kwalifikacji, a także na samodzielne funkcjonowanie, np. zdobycie prawa jazdy. Można powiedzieć, że kurczowo trzymają się swoich partnerów, przez co ograniczają ich swobodę, a to skutkuje tym, że mogą zostać porzucone.
Taką najważniejszą cechą w tym zaburzeniu jest opieranie się na innych, a także przerzucanie na nich odpowiedzialności za swoje życie, ale też nie podejmują własnej inicjatywy, są niezdecydowane oraz podporządkowują się innym. Człowiek z taką osobowością oczekuje, że inne osoby będą za niego podejmować decyzje związane z codziennym funkcjonowaniem, a także decyzje życiowe.
Do najważniejszych cech tej osobowości zalicza się:
- trudności z byciem samodzielnym oraz niezależnym;
- przekonanie, że nie ma się kompetencji, a także że jest się nieudolnym oraz bezradnym;
- strach przed odrzuceniem, brakiem akceptacji drugiej osoby oraz osamotnieniem;
- nieśmiałość, a także niepewność w relacjach z innymi osobami;
- zwiększone wycofywanie się z kontaktów społecznych;
- nadwrażliwość na stres;
- unikanie trudnych sytuacji;
- unikanie samodzielnego podejmowania decyzji, ale też wycofywanie się z wcześniej podjętych decyzji oraz działań;
- przekładanie na innych odpowiedzialności za podejmowane decyzji;
- opieranie się na innych podczas podejmowania decyzji i to nawet tych najprostszych;
- bierne podporządkowywanie się innym;
- bycie uległym wobec oczekiwań i wymagań innych osób;
- rezygnowanie ze swoich potrzeb w obawie przed tym, że druga osoba może zostać urażona, ale też ze strachu przed konfliktem i porzuceniem;
- skłonność do przywiązywania się, a także do uzależniania od innych osób;
- bardzo rzadko mają odmienne zdanie na dany temat i łatwo ulegają perswazji;
- wierzenie innym, a także niski poziom nieufności i podejrzliwości;
- ciągłe wątpliwości i niezdecydowanie wpływają negatywnie na skuteczność ich działań;
- niski poziom umiejętności przezywania radości, a także odczuwania przyjemności i brak jej spontanicznych reakcji.
Kiedy jest norma, a kiedy już patologia?
Można wyróżnić typy osobowości zależnej, które będą się jeszcze mieściły w granicach normy, a zalicza się do nich osobowości o tzw. oddanym albo zgodnym stylu funkcjonowania. Takie osoby cechuj łagodność i skromność, a także bezwarunkowa akceptacja i tolerancja.
Osoby o stylu oddanym będą miały cechy empatii, ale też będą wyczulone na dobro i na pomaganie innym, a do tego będą opiekuńczy, gotowi do poświęcenia i oddania. Robią takie wrażenie, jakby żyli dla innych, a sukcesy tych drugi osób będą sprawiały im radość. Jeśli chodzi o związki małżeńskie, to tutaj przyjmują pasywną rolę i będą się opiekowali partnerem.
Osoby o stylu zgodnym są gotowi do współpracy, ale swoje cele dostosowują do innych w taki sposób, aby wszystko współgrało. W związku z tym będą się starały pogodzić różnie, będą chciały doprowadzić do porozumienia, ale także potrafią bronić swojego stanowiska. Osoby o stylu zgodnym potrafią współpracować z innymi, ale poza tym potrafią funkcjonować autonomicznie.
Natomiast osoby, które charakteryzuje przystosowawczy zależny styl funkcjonowania, będą umiały funkcjonować samodzielnie oraz w sposób niezależny. W związku z tym nie dochodzi tutaj do zatarcia granicy pomiędzy sobą a innymi osobami. Są troskliwe, ale ta opiekuńczość nie będzie ograniczała swobody innych osób.