Co to jest anoreksja i jakie są jej typy?

Termin „anoreksja” pochodzi z języka greckiego od słów: an– brak oraz orexis – apetyt. Anoreksja to zaburzenie odżywiania, w którym charakterystyczny jest lęk przed przybraniem na wadze. Dochodzi do zakłócenia sposobu widzenia swojego ciała. Anoreksja częściej pojawia się u kobiet niż mężczyzn. Jakie wyróżnia się typy anoreksji?

Na czym polega anoreksja?

Anoreksja najczęściej zaczyna się u młodych dziewcząt w okresie pokwitania, a także u młodych kobiet pomiędzy 14. a 18. rokiem życia. Jest to zaburzenie, które polega na podejmowaniu różnych działań, mających doprowadzić do utraty masy ciała oraz na podtrzymywaniu małej masy ciała przez daną osobę, ale tutaj ta masa ciała wynosi przynajmniej 15% poniżej normy dla danego wieku oraz wzrostu. Do tego wskaźnik masy ciała, czyli BMI, a jest to masa ciała w kilogramach podzielona przez wzrost w metrach do kwadratu, jest równy albo niższy niż 17. Poza tym do tego wszystkiego dochodzą zaburzenia spostrzegania obrazu własnego ciała, a także zaburzenia somatyczne, metaboliczne oraz neuroendokrynologiczne.

Osoba z anoreksją dąży do tego, aby zredukować masę ciała do coraz mniejszych wartości, a potem utrzymywać zbyt małą masę ciała. Dlatego osoby z tym zaburzeniem cały czas ograniczają ilość oraz częstość spożywanych pokarmów, a do tego zawężają dietę, czyli unikają pokarmów o wysokim indeksie kalorycznym. Poza tym wykonują wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, a także przyjmują środki zmniejszające łaknienie, ale też mogą doprowadzać się do wymiotów, stosować środki przeczyszczające albo moczopędne. Do tego dochodzi zaburzony obraz własnego ciała, gdyż dana osoba uważa, że jest nadal zbyt gruba i ciągle odczuwa lęk przed przytyciem. Ponadto pojawiają się zaburzenia hormonalne z zakresu osi podwzgórze – przysadka – nadnercza i gonad, co u kobiet doprowadza do zaniku miesiączki, a u mężczyzn do zaburzeń potencji oraz libido.

Jakie są typy anoreksji?

Wyróżnia się dwa typy anoreksji:

• restrykcyjny, czyli ograniczający – w tym przypadku osoba chora będzie ograniczała przyjmowanie pożywienia do bardzo małych ilości, a także będzie nieregularnie stosowała przeczyszczanie organizmu;
• bulimiczny – w tym przypadku osoba chora będzie ograniczała ilość przyjmowanego pożywienia, ale też będą pojawiały się napady objadania, a do tego będzie nadużywała środków przeczyszczających, aby sprowokować wymioty.

Ten typ bulimiczny jest przeważnie trudniejszy do leczenia. Tutaj osoby z anoreksją prezentują określone cechy osobowości, takie jak:

• duży dystans emocjonalny;
• zahamowanie poznawcze;
• wybieranie rutyny, ustalonego porządku i przewidywalnego środowiska, ale też pojawiają problemy z zaadaptowaniem się do zmian;
• konformizm oraz uległość;
• unikanie ryzyka oraz silny niepokój, który powstaje w sytuacjach kryzysowych;
• skłonności perfekcjonistyczne;
• wytrwałość i to nawet w sytuacji przy obiektywnym braku nagrody.

Anoreksja a kryterium DSM-5

DSM-5 to kolejna edycja klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, a została ona opublikowana 18 maja 2013 roku. Zgodnie z tą klasyfikacją na anoreksję wskazują następujące problemy:

• zmniejszenie podaży energetycznej posiłków, co prowadzi do znacznego obniżenia wagi ciała – odpowiednio do wieku, płci i zdrowia fizycznego;
• ogromny strach przed przybraniem na wadze albo przed otyłością, a do tego utrzymują się zachowania, które uniemożliwiają przybranie na wadze i to nawet w sytuacji, gdy waga ciała jest już znacznie obniżona;
• zaburzone myślenie o swojej wadze i kształcie ciała, a także ogromny wpływ wagi ciała na własną samoocenę i cały czas utrzymuje się nieświadomość, że zbyt niska waga ciała jest niedobra dla zdrowia.

W zależności od BMI danej osoby można wyróżnić cztery stopnie nasilenia anoreksji:

• łagodny, gdy BMI ≥ 17 kg/m²;
• umiarkowany, gdy BMI wynosi 16,00 – 19,99 kg/m²;
• ciężki, gdy BMI ≥ 15,00 – 15,99 kg/m²;
• bardzo ciężki, gdy BMI < 15 kg/m².

Rodzice osób z anoreksją

Osoby z anoreksją bardzo często opisują swoje matki jako nadmiernie dominujące, ale też natrętne, apodyktyczne, ambiwalentne w okazywaniu swoich uczuć. Natomiast ojcowie są opisywani jako niedostępni emocjonalnie. Rodziny osób z anoreksją nie tolerują niezgody i w związku z tym w sposób subtelny przy użyciu nadmiernej krytyki, ale też często dawaniu tzw. dobrych rad zmniejszają ich wysiłki, które mają na celu uzyskanie autonomii. W związku z tym osoby te przejmują kontrolę nad tym, nad czym mogą sami władać, czyli nad swoim ciałem. Rodzinom osób z anoreksją przypisywane są następujące cechy:

• ograniczona tolerancja na nieporozumienia;
• naciskanie na bezproblemowe zachowanie, a także przestrzeganie reguł;
• zniechęcanie dziecka do tego, aby było samodzielne;
• brak umiejętności rozwiązywania konfliktów.

Anoreksja to zaburzenie, które wymaga odpowiedniego leczenia, ponieważ osoba chora sama sobie nie poradzi z tym zaburzeniem.