Osoba z typem osobowości zależnej będzie poszukiwała rad w przypadku podjęcia jakiejkolwiek decyzji. Natomiast osoba zdrowa działa w taki sposób, że najpierw poznaje inne opinie, sama je zaczyna analizować i następnie podejmuje decyzje, gdyż nie będzie czekała, aż inni ludzie przejmą za nią odpowiedzialność. Jakie są przyczyny osobowości zależnej? Jakie wyróżnia się jej typy?
Typy osobowości zależnej
- Osobowość bierno-zależna
Określenie osobowość bierno-zależna jest stosowana w odniesieniu do osób, u których dominuje poczucie bezradności, a także skłonność mocnego podporządkowywania się, a także poszukiwania akceptacji i aprobaty dla swoich działań u innych osób.
- Osobowość zależna unikająca
Osobowość zależna unikająca cechuje się brakiem własnej inicjatywy, a także unika autonomii. Poza tym dochodzi do nasilenia obaw oraz niepokojów, które są związane z tzw. złymi przeczuciami. Osoby te ciągle odczuwają niepokój, a także paniczny lęk przed utratą opieki, wsparcia oraz poczucia bezpieczeństwa. Dlatego dochodzi u nich często do wybuchów złości wobec osób, które według nich powinny przywiązywać większą uwagę do opieki nad nimi. Przeżywają duży smutek, napięcie, osamotnienie, ale też izolują się społecznie, mogą się skarżyć na brak energii życiowej, ciągle odczuwają zmęczenie, a do tego dochodzą objawy somatyczne. Jednak pod takimi objawami mogą się skrywać poważne stany depresyjne.
- Osobowość zależna niedojrzała
Taka osobowość sprawia wrażenie, jakby brakowało jej umiejętności społecznych, aby mogła stać się w pełni dorosłą osobą, a co się z tym wiąże również osobą samodzielną i odpowiedzialną, która może zajmować się własnym życiem. Nawet już w starszym wieku wykazuje młodzieńcze poglądy oraz zachowania, a do tego jest beztroska i bierna. U takich osób występują problemy z silną identyfikacją płciową.
- Osobowość zależna pozbawiona własnego „ja”
Taka osoba ma skłonności do podporządkowywania się innym osobom, ale też może się całkowicie utożsamiać z inną osobą, przez co zatraca własną tożsamość. Dochodzi tutaj do bardzo dużej idealizacji osób, z którymi są związane, a także zaczynają nadawać tym osobom pewne cechy wyjątkowości, uważają, że są bez wad, a do tego sądzą, że druga osoba zapewni im poczucie bezpieczeństwa i ochroni ich przed złem całego świata.
Poza tym osoba z taką osobowością sprawia wrażenie, że jest tylko przedłużeniem innej osoby. Druga osoba jest przez nią postrzegana jako silna i dlatego przejmuje jej wartości, poglądy oraz zachowania. Tworzy poczucie własnych wartości w oparciu o relacje z drugą osobą.
Rozpad związku jest dla niej porażką, co powoduje przeżywanie stanów lękowych oraz depresyjnych.
Przyczyny powstawania osobowości zależnej
- Podejście interpersonalne
W podejściu interpersonalnym uważa się, że najważniejszą przyczyną powstawania osobowości zależnej jest nadopiekuńczość oraz nadmierna troskliwość rodziców. Dziecko jest zniechęcane do samodzielności poprzez zaspokajanie wszystkich jego potrzeb i zachcianek. Rodzice ci również nigdy nie pozwalali na niezależny rozwój dziecka.
Ciągłe poświęcanie dziecku swojej uwagi, a także jego potrzebom i emocjom oraz brak uczenia się na własnych błędach sprawia, że dziecku jest odbierana motywacja do własnego poznawania świata. Kiedy dziecko rozwija się, to ta nadmierna opiekuńczość rodziców będzie przekształcała się w poważną kontrolę. Ciągła kontrola rodziców sprawia, że u dziecka rozwija się uległość, a jeżeli próbuje się buntować i zyskać niezależność, to spotykają go kary, przez co powstaje u niego poczucie winy. Niektórym dzieciom udaje się zbuntować, a inne cały czas pozostają zależne i to nawet w życiu dorosłym.
Czasami zależność pomiędzy dzieckiem a rodzicem ma charakter symbiotycznego związku. Niekiedy jest tak, że skupianie się na dziecku będzie wypełniało emocjonalną pustkę pomiędzy małżonkami. Czasami rozwój osobowości zależnej jest spowodowany nadmiernie opiekuńczą matką, dla której dziecko jest jedynym sensem życia.
- Podejście poznawcze
Zgodnie z podejściem poznawczo-behawioralnym przyczyną osobowości zależnej są dysfunkcjonalne oraz błędne przekonania, a także myślenie dychotomiczne oraz katastroficzne. Te dysfunkcjonalne schematy poznawcze zostają nabyte w dzieciństwie.
- Podejście psychodynamiczne
W tym podejściu zwraca się głównie uwagę na nadmierną pobłażliwość rodziców wobec dziecka w okresie dzieciństwa.
