Lekarz może rozpoznać schizofrenię na podstawie obserwacji chorego, a także na podstawie obserwacji objawów, które u niego występują. Jednak trzeba pamiętać o tym, że objawy nie zawsze muszą wskazywać na schizofrenię, dlatego należy ją różnicować z innych chorobami. Niestety nie ma badań laboratoryjnych, które pozwoliłyby na potwierdzenie schizofrenii.
Kto może stwierdzić rozpoznanie schizofrenii?
Schizofrenia jest chorobą, która podczas jej rozpoznawania wymaga wielowymiarowego podejścia. Jest to związane z występowaniem różnorodnych objawów, ale też braku możliwości sprawdzenia ich poprzez wykonanie badań laboratoryjnych. Dlatego schizofrenię najczęściej rozpoznają psychiatrzy na podstawie rozmowy/wywiadu z pacjentem, co pozwala im na zebranie objawów, jakie doświadcza osoba chora. Zadaniem specjalisty jest również ustalenie, jak długo trwają te objawy, ale też, w jakim stopniu wpływają na codzienne funkcjonowanie osoby chorej. Poza tym lekarz może również porozmawiać z rodziną i znajomymi chorego.
Jak rozpoznać schizofrenię?
Systemy klasyfikacji chorób psychicznych, na podstawie których można rozpoznać schizofrenię to:
- ICD-11 – jest to Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, która została opublikowana w 2018 roku, a państwa członkowskie WHO mają obowiązek składać sprawozdania oparte na jej podstawie od 1 stycznia 2022 roku;
- DSM-V – jest to Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych, który został wydany w 2013 roku.
Aby zdiagnozować u danej osoby schizofrenię, muszą być spełnione pewne kryteria. Po pierwsze u chorego musi występować kombinacja objawów osiowych, do których zalicza się: omamy, urojenia, zaburzenia myślenia, zaburzenia funkcjonowania zawodowego, społecznego, ale też w zakresie samoobsługi. Poza tym objawy te muszą występować od 1 do 6 miesięcy. Do tego lekarz musi się upewnić, czy u osoby chorej te objawy nie są spowodowane innymi przyczynami, np. guzem mózgu, nadużywaniem alkoholu, padaczką albo zaburzeniami nastroju.
Jak odróżnić schizofrenię od innych chorób?
Niektóre schorzenia mogą powodować objawy, które będą podobne do tych obserwowanych w schizofrenii. Przykłady chorób o podobnych objawach do schizofrenii to:
- zaburzenia psychiczne, które są spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych, np. nadużywanie narkotyków (LSD, marihuany, amfetaminy, kokainy oraz ekstazy, a także nadużywanie alkoholu) – w tym przypadku objawy ustępują, gdy przestanie działać dana substancja psychoaktywna. Jednak trzeba pamiętać o tym, że długotrwałe stosowanie tych substancji może spowodować nieodwracalne zmiany w mózgu, ale też wywoływać objawy schizofrenii;
- zaburzenia psychiczne, które są spowodowane organicznym uszkodzeniem mózgu albo chorobą somatyczną (infekcje wirusowe mózgu, padaczka, urazy mózgu, utrata komórek mózgowych związana z wiekiem, guz mózgu, a także choroby, które są pierwotnie niezwiązane z mózgiem, czyli choroby tarczycy, wątroby, nerek oraz cukrzycy) – na organiczne podłoże tych zaburzeń wskazują badania neuroobrazowe mózgu i badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Z kolei badanie parametrów biochemicznych krwi oraz czynności nerek, wątroby, tarczycy i trzustki pozwolą stwierdzić, czy występuje choroba somatyczna;
- zaburzenia nastroju (choroba afektywna dwubiegunowa, fobia społeczna, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz zaburzenia osobowości) – w tych zaburzeniach, tak jak w schizofrenii, nie ma nieprawidłowości, które będzie można stwierdzić badaniami laboratoryjnymi. Tutaj potrzebne jest bardzo dokładne badanie psychiatryczne. Jednak w tych zaburzeniach, w przeciwieństwie do schizofrenii, nasilenie okazywanych emocji będzie bardzo duże. Z kolei osoby z chorobą afektywną dwubiegunową mają na przemian tzw. stany wysokie, które cechuje nieuzasadniona wesołość i pobudzenie, a także tzw. stany niskie, które cechuje depresja i przygnębienie.
Ocena objawów schizofrenii
Poza systemami klasyfikującymi w celu rozpoznania schizofrenii lekarz może wykorzystać skale kliniczne, które pozwalają dokładnie ocenić zmienność objawów chorego w czasie przebiegu choroby. Przykładowe skale to:
- skala BPRS – krótka skala oceny psychiatrycznej,
- skala PANSS – skala oceny zespołu pozytywnego i negatywnego,
- skala CDS – skala oceny depresji Calgary.
