Schizofrenia to poważna choroba, która utrudnia codzienne życie. Można wyróżnić różne rodzaje schizofrenii, gdyż ta choroba nie zawsze jest taka sama u wszystkich osób i może również dawać różne objawy. Mówi się, np. o schizofrenii paranoidalnej, katatonicznej i hebefrenicznej. Poza tym schizofrenia nie zawsze związana jest z występowaniem omamów i urojeń. Jakie są objawy poszczególnych rodzajów schizofrenii?
Schizofrenia paranoidalna
Typowymi objawami w schizofrenii paranoidalnej są objawy pozytywne. Tutaj pojawiają się omamy, które wywołują zaburzenia zmysłu wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu. Chory na ten typ schizofrenii będzie odczuwał realistyczne doznania i to pomimo tego, że nie ma odpowiednich bodźców w otoczeniu. Na przykład chory może słyszeć głosy, które wzywają go do samobójstwa albo głosy, które komentują jego zachowanie. Poza tym osoba chora ma często urojenia prześladowcze, np. że ktoś ich śledzi. Mogą też występować pseudohalucynacje, czyli chory słyszy głosy, które pochodzą z wnętrza jego głowy i wtedy zaczyna wchodzić z nimi w dyskusje.
Mogą także wystąpić tutaj objawy negatywne, a wtedy chory będzie unikał życia społecznego oraz relacji z ludźmi. Ponadto nic go nie będzie cieszyło, będzie miał problemy z koncentracją oraz będzie unikał pracy.
Schizofrenia hebefreniczna
W tej schizofrenii takim najbardziej nasilonym objawem są nasilone zmiany afektu, a omamy i urojenia mają przelotny charakter. Często pojawia się tutaj wielokrotne powtarzanie określonych ruchów, a także nieprzewidywalne oraz nieprzemyślane zachowania. Do tego nastrój jest tutaj płytki, a mowa i myślenie są skrajnie rozkojarzone. Osoba z taką schizofrenią często ma różne pomysły, które wprowadza w działanie, przez co szokuje tym bliskich i znajomych. Poza tym wybucha śmiechem w nieodpowiednich momentach albo zadaje nieodpowiednie pytania, przeskakuje z tematu na temat i nie odpowiada na pytania. Jednak jej dynamika jest monotonna.
Schizofrenia katatoniczna
Występują w niej specyficzne objawy katatoniczne, które są określane jako zespół katatoniczny. Tutaj dominującym objawem będą zaburzenia psychomotoryczne, które występują jako stany hiperkinezy, pobudzenia albo jako stany znieruchomienia i osłupienia, automatycznej uległości oraz stany negatywizmu. Stanów pobudzenia oraz podniecenia nie da się uspokoić, gdyż towarzyszy im duża energia i wytrzymałość. Natomiast osoby w stanie znieruchomienia i osłupienia mogą przebywać w całkowitej nieruchomości. Wtedy nawet niewygodne pozycje mogą utrzymywać przez wiele godzin. W tej schizofrenii mogą dominować stany pobudzenia albo osłupienie katatoniczne lub mogą występować stany mieszane. Aby rozpoznać schizofrenię katatoniczną, muszą występować poza objawami katatonii również podstawowe kryteria rozpoznania schizofrenii. Objawy katatonii mogą przejawiać się, np. w takich zachowaniach jak:
- pobudzenie i bezcelowa aktywność ruchowa;
- agresywność, krzyki, skoki, niszczenie rzeczy;
- stereotypie ruchowe;
- osłupienie;
- brak kontaktu wzrokowego;
- ciche i wolne mówienie;
- zastyganie i bezruch;
- powtarzanie zaobserwowanych ruchów;
- negatywizmy czynny i bierny, a także opór wobec poleceń czy też próśb;
- naśladowanie mimiki i gestów;
- przymglenie świadomości.
Schizofrenia prosta
W tej schizofrenii objawy nie są szczególnie charakterystyczne, przez co łatwo je przypisać innym zaburzeniom psychicznym, a nawet chorobom, które nie są związane z układem nerwowym i emocjami. Istotą tej schizofrenii są objawy negatywne:
- pojawia się zobojętnienie na świat zewnętrzny, na własną osobę, wydarzenia i uczucia, gdyż występuje brak pobudzenia emocjonalnego i to niezależnie od sytuacji;
- alienacja społeczna, czyli wycofanie się z relacji interpersonalnych albo zamknięcie w domu, a nawet może dojść do zaniedbania oraz porzucenia pracy zawodowej;
- pomimo zobojętnienia może występować agresja;
- pogorszenie samopoczucia i też mogą występować stany depresyjne;
- spowolnienie ruchowe;
- uproszczenie i spowolnienie wypowiedzi;
- obniżenie sprawności intelektualnej, zmniejszenie kreatywności oraz problemy z zapamiętywaniem i uczeniem się.
W tej schizofrenii nie ma objawów, takich jak urojenia i omamy, gdyż występują tylko objawy negatywne, czyli brak woli, osłabienie afektu, apatia, lękliwość oraz agresja.
Schizofrenia rezydualna
W schizofrenii rezydualnej bardzo często nie występują halucynacje, urojenia oraz niespójność, ale pojawiają się inne objawy choroby, które jednak nie są bardzo nasilone. Jednak i tak mogą zakłócać codzienne funkcjonowanie chorego. Najważniejsze objawy tej schizofrenii to:
- izolacja społeczna oraz wycofanie się z kontaktów z otoczeniem;
- apatia;
- brak chęci do działania;
- zubożenie mowy, brak modulacji głosu;
- upośledzenie komunikacji niewerbalnej;
- brak dbania o swój wygląd zewnętrzny oraz higienę;
- spadek wydolności;
- zaburzenia psychoruchowe;
- dziwne zachowania.
W niektórych przypadkach mogą pojawić się urojenia i omamy, ale występują one bardzo rzadko, a objawy te nie są uciążliwe. W tej schizofrenii chory nie potrafi się dostosować do otoczenia.
Schizofrenia niezróżnicowana
Takie ogólne kryteria dla schizofrenii niezróżnicowanej to:
- jeden z zespołów tych objawów:
- echo myśli, przekonanie o nasyłaniu i zbieraniu myśli oraz odsłonięcie myśli dla innych;
- urojenia oddziaływania i wpływu, a także owładnięcia, które dotyczą myśli, działań, odczuć, ruchów ciała i kończyn oraz urojenie spostrzeżenia;
- głosy, które komentują zachowanie chorego, a także takie, które dyskutują między sobą, a pochodzą z różnych części ciała;
- inne urojenia, np. posiadanie wyjątkowych zdolności i talentów;
- przynajmniej dwa z poniższych objawów:
- omamy słuchowe, wzrokowe, czuciowe, węchowe i smakowe;
- zaburzenia formalne myślenia, wypowiedzi niedostosowane i rozkojarzone, a także neologizmy;
- objawy negatywne, takie jak: apatia, zubożenie myślenia oraz spłycenie emocjonalne.
