Depresja może mieć różne przyczyny oraz czynniki ryzyka. Poza przyczynami biologicznymi wyróżnia się jeszcze psychologiczne uwarunkowania depresji, które mogą być zewnętrzne oraz wewnętrzne. Co zalicza się do uwarunkowań psychologicznych depresji?
Uwarunkowania zewnętrzne depresji
Uwarunkowania zewnętrzne mogą mieć związek z przeszłością albo teraźniejszością, ale bardzo często związane są z wpływem dzieciństwa na późniejsze funkcjonowanie psychiczne danej osoby. Relacje z rodzicami w dzieciństwie mają bardzo duży wpływ na pojawienie się ryzyka zachorowania na depresję na późniejszym etapie życia. Ryzyko zachorowania na depresję może zwiększyć, np. utrata jednego albo obojga rodziców w wyniku śmierci lub rozwodu, ale też może wynikać z pogorszenia się kontaktów z rodzicami.
Innym problemem może być tzw. chłodny sposób wychowania. Wiele osób z depresją miało właśnie takich rodziców, którzy wychowywali je surowo oraz pod ciągłym nadzorem. Do innych przyczyn, które mogą mieć wpływ na późniejszy rozwój depresji, zalicza się:
- psychiczne znęcanie się nad dzieckiem, a także jego seksualne wykorzystywanie;
- kłótnie i konflikty w domu;
- zawstydzanie dziecka jako jeden ze sposobów na jego wychowanie;
- ciągłe faworyzowanie rodzeństwa;
- stawianie wygórowanych wymagań, np. związanych z osiągnięciami w szkole.
Jednak mogą również pojawić się aktualne obecnie uwarunkowania zewnętrzne, które negatywnie wpływają na daną osobę. Są to okoliczności, które same w sobie nie powodują depresji, ale mogą być czynnikiem, który wyzwala depresję, jeżeli jest się osobą podatną na tę chorobę. Sytuacje, które mogą zwiększać ryzyko pojawienia się depresji, to:
- związek, który nie daje satysfakcji albo dochodzi w nim do ciągłych konfliktów;
- stres związany z rozwodem;
- stresujące, ale też niezadowalające warunki pracy;
- przedłużający się czas bezrobocia;
- samotność.
Te wymienione czynniki mogą przyczyniać się do rozwoju depresji, ale najgorsza jest tutaj samotność, gdy nie ma możliwości porozmawiać z kimś bliskim o swoich problemach. Natomiast zawieranie powierzchownych znajomości nie zastąpi bliskiej relacji. Kiedy zawiera się wiele takich powierzchownych znajomości, to ryzyko zachorowania na depresję u danej osoby jest większe.
Uwarunkowania wewnętrzne depresji
Uwarunkowania wewnętrzne dotyczą psychiki, osobowości oraz wzorców myślowych danej osoby. Są to pewne właściwości psychologiczne, które mogą wpływać na zwiększanie się ryzyka depresji.
Jednym z takich czynników jest nerwowość, która jest związana z czynnikami genetycznymi, a także środowiskowymi. Większe ryzyko zachorowania na depresję jest u osób, które bardzo łatwo jest poruszyć czy też pobudzić emocjonalnie. Osoby, które silnie reagują negatywnymi emocjami, bardzo łatwo mogą mieć załamanie emocjonalne przy różnych problemach psychicznych, np. rozwód czy też strata pracy. Jeśli dana osoba jest bardzo nerwowa, to powinna unikać obciążeń psychicznych oraz stresów, które mają związek ze środowiskiem, a to pozwoli zmniejszyć ryzyko pojawienia się depresji.
Innym problemem jest negatywny sposób myślenia. Dana osoba zaczyna myśleć negatywnie oraz pesymistycznie wtedy, gdy musi zmagać się z jakimiś problemami albo przeciwnościami losu. Negatywne myślenie objawia się w następujący sposób:
- dana osoba ma skłonność do przyjmowania na siebie winy za jakieś nieszczęśliwe sytuacje bądź wydarzenia;
- taka osoba ma skłonność do myślenia, że te nieszczęśliwe sytuacje i wydarzenia będą się ciągnąć za nią przez długi czas;
- utwierdzanie się w przekonaniu, że już nic się nie poprawi, a nieprzyjemnie sytuacje będą nękały daną osobę już cały czas.
Kolejny związek z powstawaniem depresji ma uległy wzorzec zachowania, który pojawia się wtedy, gdy na przeciwności losu reaguje się:
- sparaliżowaniem;
- brakiem chęci do podejmowania działań, które mają rozwiązać dane problemy;
- uciekaniem od problemów.
Ryzyko pojawienia się depresji będzie niższe, gdy w dzieciństwie albo później dana osoba nauczy się rozwiązywać swoje problemy. Na przykład jednym ze sposobów rozwiązywania problemów jest po prostu rozmawianie o nich. Można się również nauczyć rozwiązywać takie problemy, gdy jest się aktywnym zamiast pasywnym. Pasywny wzorzec zachowania może mieć związek z negatywnym myśleniem. Z kolei niska albo niestabilna samoocena również zwiększa ryzyko depresji i tak samo jest z osobami, które w dużym stopniu zależą emocjonalnie od innych albo nikomu nie ufają.
