Niektóre osoby czasami odczuwają smutek oraz zmęczenie. Jeśli taki stan zdarza się raz na jakiś czas, to nie ma się czym martwić. Kiedy jednak taki stan pojawia się często, to warto zgłosić się do specjalisty. Takie stany smutku i przygnębienia dotyczą nie tylko osób dorosłych, ale również dzieci i młodzieży. Jakie są przyczyny i objawy depresji u dzieci i młodzieży?
Czym jest depresja?
Depresja zaliczana jest do zaburzeń nastroju, czyli zaburzeń afektywnych. Jest to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się pojawianiem się w ciągu dnia wahań nastroju.
Jakie są przyczyny depresji u dzieci i młodzieży?
Przyczyny depresji mogą być różne, ale przeważnie zwraca się uwagę na:
- czynniki genetyczne,
- czynniki rodzinne,
- czynniki osobowe,
- stres.
Naukowcy uważają, że występowanie depresji u rodziców zwiększa ryzyko pojawienia się depresji u dzieci. Jednak same czynniki genetyczne nie warunkują pojawienia się depresji, gdyż musi również zaistnieć pewien bodziec, do których zalicza się stresowy oraz środowisko, w którym dziecko przebywa.
Środowisko rodzinne ma bardzo duży wpływ na pojawienie się depresji, a czynniki, które temu sprzyjają to:
- konflikty rodzinne,
- śmierć kogoś bliskiego,
- przemoc w rodzinie,
- zaniedbania albo uzależnienie od rodziców.
Istotne znaczenie mają również więzi pomiędzy rodzicami a dzieckiem. Powstawaniu depresji może sprzyjać brak odpowiedniego wsparcia albo nieprawidłowe postawy rodzicielskie i brak wrażliwości.
Natomiast do czynników psychologicznych można zaliczyć: wysoki poziom lęku u dzieci albo niską samoocenę. Ryzyko depresji jest również większe u dzieci, które są zbyt krytyczne wobec siebie, są zbyt perfekcyjne albo mają niskie zdolności społeczne. Stres, którego doświadczyło dziecko, także ma wpływ na powstawanie depresji. Napięcia mogą być związane z zawodami miłosnymi, zerwanymi przyjaźniami, problemami ze zdrowiem albo trudności w szkole.
Czynniki, które wpływają na pojawienie się depresji u dzieci i młodzieży, to:
- czynniki genetyczne, czyli występowanie depresji w rodzinie;
- zachowania rodziców albo innych osób dorosłych, w których pojawia się chęć zdominowania kogoś albo uzyskania nad nim przewagi;
- wczesne doświadczenie straty, które może dotyczyć zdrowia, straty rodziców albo ich rozstania;
- trudności w kontaktach z rodzicami – stosowanie kar przez rodziców albo krytycyzm;
- uzależnienia rodziców;
- indywidualne cechy osobowości, np. niska samoocena lub tłumienie emocji;
- obciążenie dodatkowymi zajęciami, lęk przed porażką.
Objawy depresji u dzieci i młodzieży
Objawy depresji mogą się różnić od symptomów, które występują u osób dorosłych. W połowie XX wieku po raz pierwszy opisano tzw. depresję anaklityczną, które objawy mogą wystąpić już u dzieci poniżej pierwszego roku życia, co jest związane z reakcją dziecka na oddzielenie od opiekunów. Wtedy dzieci są płaczliwe, kapryśne, nie chcą jeść, a przez to zbyt mało przybierają na wadze oraz dochodzi u nich do zaburzeń snu i czuwania. Z kolei objawy u dzieci i młodzieży to:
- drażliwość;
- depresyjny nastrój;
- zmiany nastroju w ciągu dnia – rano nastrój jest zawsze gorszy;
- brak zdolności do odczuwania przyjemności;
- obawa;
- irytacja;
- lęk;
- pobudzenie albo opóźnienie reakcji psychomotorycznych;
- zaburzenia snu;
- zmęczenie;
- bóle brzucha, bóle głowy, które są charakterystyczne dla depresji u dzieci;
- zmiana masy ciała;
- utrata albo nadmierny apetyt;
- wycofanie się z relacji rówieśniczych;
- słabe wyniki w nauce;
- niechęć do chodzenia do szkoły;
- negatywne ocenianie siebie, świata oraz przyszłości;
- myśli samobójcze;
- poczucie winy, które częściej pojawia się u młodzieży niż dzieci;
- brak możliwości skoncentrowania się;
- skupienie się na negatywnych aspektach sytuacji;
- brak zdolności podejmowania decyzji.
Czasami u młodzieży depresja ma charakter atypowy, a wtedy pojawia się nadmierna senność, znaczny przyrost masy ciała, pobudzenie, a także uczucie ciężkości kończyn.
Depresja jest bardzo poważnym zaburzeniem, którego nie można bagatelizować, gdyż nieleczona może doprowadzić do prób samobójczych. Dlatego warto obserwować swoje dziecko, a gdy coś nas zaniepokoi, koniecznie trzeba się udać do specjalisty. Rozpoznanie depresji umożliwia rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.
