Do zaburzeń osobowości zalicza się osobowość schizoidalną. Cechy charakterystyczne dla tej osobowości to: wycofanie, dystans oraz chłód wobec innych osób. Osoby z taką osobowością mają problemy w tworzeniu relacji międzyludzkich, ale też wolą żyć w samotności. Jakie są przyczyny osobowości schizoidalnej? Jak leczy się takie zaburzenie?
Osobowość schizoidalna a skrajnie nasilone cechy
W takich sytuacji daną osobę cechuje nasilona apatyczność, powolność, niski poziom ekspresji ruchowej, a także brak energii życiowej. Pojawia się nasilona anhedonia, czyli niezdolność do przeżywania przyjemności. Taka osoba może sprawiać wrażenie, jakby zmagała się z depresją. Jednak może mieć w większym stopniu zachowaną uczuciowość, ale ta ekspresja uczuciowa będzie bardzo spłycona.
Cechą osobowości schizoidalnej mogą być również dziwne zachowania, a do tego taka osoba będzie mogła wieść życie, które nie ma żadnego celu oraz sensu. Wiele z takich osób jest zależna od opieki społecznej albo są bezdomni.
Może to być również osoba bardzo oderwana od rzeczywistości. Taka osoba sprawia wrażenie, jakby była nieobecna, zajęta swoimi przeżyciami i zupełnie niezwracająca uwagi na to, co dzieje się dookoła niej.
Jakie są przyczyny osobowości schizoidalnej?
Osoby te charakteryzują się deficytami interpersonalnymi, które występują u nich już od dzieciństwa, a mogą być związane z wrodzonymi, konstytucyjnymi deficytami w zakresie przeżywania emocji. W relacjach z rodzicami albo opiekunami będą miały bardzo słabą więź przywiązania, a do tego bardzo małe są chęci do nawiązywania kontaktów i to już w okresie niemowlęcym. Z kolei w dzieciństwie bardzo rzadko biorą udział w zabawach z rówieśnikami, gdyż wolą bawić się same.
W szkole poziom intelektualny jest u nich w normie, ale i tak dostają oceny, które są poniżej ich możliwości, mają też problemy z przedstawienie przyswojonej wiedzy, sprawiają wrażenie, jakby były nieśmiałe, ale też nie mają przyjaciół, uciekają od kontaktów z rówieśnikami. Do tego cechują ich dziwne zachowania, które odbiegają och normy rówieśniczej, co może przyczyniać się do tego, że inne dzieci wyśmiewają się z nich albo je odrzucają.
Z powodu braku akceptacji rówieśniczej oraz z braku stymulacji interpersonalnej mogą również pojawić się ograniczenia w rozwoju intelektualnym, a wtórnie mogą pogłębiać dysfunkcje w funkcjonowaniu społecznym, a to prowadzi tylko do dalszego wycofania się.
Niektórzy zwracają uwagę, że ważne znaczenie mogą mieć genetyczne uwarunkowania zaburzenia, które związane są z rozwojem schizofrenii. Jeszcze inne hipotezy skupiają się na ogniskowych anomaliach w mózgu w obrębie układu limbicznego albo układu siatkowatego, który jest odpowiedzialny za poziom aktywacji.
Z kolei podejście psychodynamiczne skupia się na znaczeniu więzi interpersonalnej w dzieciństwie, a osobowość schizoidalna jest ujmowana w kategoriach braku więzi we wczesnych latach życia.
Z kolei podejście biopsychospołeczno-ewulucyjne przedstawia osobowość schizoidalną jako osobowość, której cechą charakterystyczną jest brak przyjemności.
Jak leczy się osobowość schizoidalną?
Nie wszystkie osoby, które mają cechy schizoidalne, będą miały skrajne nasilenie typowych cech. Wiele osób będzie miało łagodne cechy tego zaburzenia i w związku z tym psychoterapia wpłynie na poprawę funkcjonowania, a także przystosowania społecznego. Problemem podczas terapii jest brak wglądu, a także brak umiejętności wnioskowania o stanach emocjonalnych innych osób. Do tego dochodzi ograniczona zdolność dostrzegania wzajemnych relacji, jakie zachodzą pomiędzy stanami emocjonalnymi a zachowaniem. Dlatego w tym zaburzeniu nie zaleca się psychoterapii, która będzie oparta o wgląd. Natomiast polecana jest psychoterapia poznawcza, interpersonalna, a także treningi terapeutyczne, np. trening inteligencji emocjonalnej oraz trening umiejętności społecznych.
Osobowość schizoidalna a zaburzenia schizofreniczne
Cechy osobowości schizoidalnej mogą być podobne do objawów w zaburzeniach schizofrenicznych, a będą to, np. objawy negatywne i deficytowe, do których zalicza się anhedonię, apatię, abulię oraz alogię.
Zdiagnozowanie osobowości schizoidalnej nie oznacza, że zachoruje się na schizofrenię, ale badania dowodzą, że może też zapowiadać zachorowanie. U osób z osobowością schizoidalną mogą również występować krótkie epizody psychotyczne. Natomiast osoby, które mają zaburzenia związane ze schizofrenią, nie muszą mieć zawsze cech osobowości schizoidalnej.
