Rehabilitacja metodą Bobath ma swoje początki w latach 40. XX wieku, a jej twórcami są małżeństwo Bobath (fizjoterapeutka i neurolog). Przeznaczeniem omawianej metody jest prowadzenie terapii wśród niemowląt, a konkretniej wcześniaków, dzieci wykazującymi zaburzenia neurologiczne, genetyczne lub ortopedyczne.
Generalnie wszelkiego rodzaju opóźnienia rozwojowe kwalifikują do zastosowania rehabilitacji Bobath, którą faktycznie opracowały: fizjoterapeutka Mary Quinton i lekarka Elsbeth Koeng. Przez lata była ona udoskonalana w odniesieniu do różnych dziedzin medycyny, a aktualnie jest ogólnie przyjętą i powszechnie stosowaną metodą na całym świecie. Co ciekawe, już nie tylko wobec małych dzieci, korzystają z niej bowiem też między innymi dorośli po udarach ze współwystępującymi zaburzeniami motorycznymi.
Na czym polega rehabilitacja metodą Bobath?
Zadaniem metody jest uzyskanie maksymalnie możliwego do osiągnięcia usprawnienia w przypadku określonych uszkodzeń. Jest stosowana często w przypadku dzieci z porażeniem mózgowym, których rozwój przebiega zdecydowanie inaczej w stosunku do dzieci zdrowych. Przykładowo dzieci takie mają inne doświadczenia czuciowo-ruchowe i z tego powodu wykazują nieprawidłowe reakcje. Zauważalne są między innymi: brak siadania czy prostowania się, zaburzenia dotyczące napięcia mięśniowego, kontroli głowy, tułowia, nieprawidłowe poruszanie kończynami, zaburzony rozwój umiejętności chwytnych itp.
Zastosowanie metody Bobath, odbywa się poprzez:
– stosowanie odpowiednich technik normalizowania napięcia mięśniowego (obciążanie i opór, nacisk i ciąg, zatrzymywanie ruchu w jego określonej fazie, utrzymywanie pozycji, poklepywanie, głaskanie itp.),
– koordynowanie odruchów – wyzwalanie oczekiwanych i hamowanie nieprawidłowych,
– wyzwalanie ruchów zbliżonych do prawidłowych, prowadzenie ruchu z kluczowych punktów ciała (głowa, szyja, obręcz barkowa oraz miednicza),
– nieustanne utrwalanie wypracowanych umiejętności, aby utrzymywały się na co dzień.
Terapeuta w procesie stosowania rehabilitacji wykazuje wszechstronne podejście do dziecka. Pracuje z całym ciałem, a nie tylko z wybranymi partiami. Taka metoda wspiera dynamiczną aktywizację niemowlaka. Wszystkie ruchy wykonywane w trakcie rehabilitacji muszą być odpowiednio przemyślane i połączone z przemieszczaniem środka ciężkości i ciężaru ciała. Tutaj bardzo ważne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta. Za odpowiedni dobór ćwiczeń odpowiada wykwalifikowany fizjoterapeuta, on również szkoli w tym zakresie rodziców, gdy rehabilitacja kontynuowana jest w warunkach domowych.
Przykładowo ważne jest to, aby dziecko nie płakało w trakcie wykonywania ćwiczeń, ponieważ wówczas zmniejszają się właściwości terapeutyczne metody. Jest kilka dobrych momentów, w których warto dziecko poddawać ćwiczeniom, np. w trakcie karmienia niemowlaka, wykonywania podstawowych zabiegów higienicznych i pielęgnacyjnych, w trakcie zabaw oraz noszenia na rękach. Odpowiednia praca nad dzieckiem pomoże wyhamować odruchy patologiczne, a nauczy i wzmocni odruchy fizjologiczne właściwe na danym etapie rozwoju dziecka.
Wykonywanie ćwiczeń metodą Bobath cechuje następstwo rozwojowe
Wyzwala się u dzieci ruchy kończyn umożliwiające przejście z jednej pozycji w drugą. To ma wpływ na samodzielność dziecka w zakresie kontrolowania odruchów postawy. Stymulowanie określonych stref pozostawia swobodę ruchu w innych sferach, nie ma miejsca na bierność. Wykonywanie ćwiczeń należy uzupełniać słownym ich nazywaniem, to daje pogląd na rozwój mowy.
Rekomenduje się rozpoczęcie rehabilitacji metodą Bobath przed ukończeniem przez dziecko szóstego miesiąca życia. Nie jest to koncepcja sztywna, a dopuszczalne jest modyfikowanie oddziaływań terapeutycznych w ściśle określonym stopniu, na podstawie indywidualnych obserwacji dziecka przez doświadczonego i kompetentnego fizjoterapeutę. Jest to spowodowane tym, że efektem metody ma być maksymalna pomoc i uzyskanie wymiernych rezultatów u małych pacjentów wykonujących zaburzenia neurologiczne.
